Λάθη της Αριστεράς στα χρόνια του μνημονίου

Του Δημήτρη Μιλάνου

Δυο χρόνια μετά την νίκη του ΣΥΡΙΖΑ στις εκλογές του Σεπτέμβρη του ΄15 και η Αριστερά ακόμα δεν μπορεί να βρει τον βηματισμό της. Η νίκη του ΣΥΡΙΖΑ ήταν αδιαμφισβήτητα μια ήττα που πρέπει να καρπωθεί και η Αριστερά, τόσο αυτή που ήταν μέσα αλλά και αυτή που ήταν έξω από την πρώτη κυβέρνηση του Γενάρη του '15. Όταν στα επόμενα χρόνια, και με μια πιο ψύχραιμη ματιά, παρατηρήσουμε τα ιστορικά γεγονότα, θα αναρωτιόμαστε πως είναι δυνατόν αυτός ο παλμός και η μαχητικότητα της ελληνικής κοινωνίας να εξελιχθεί από το συντριπτικό ΟΧΙ στην πιο μνημονιακή βουλή που είχαμε ποτέ.

Έχοντας ζήσει εκείνες τις στιγμές, όπως και όλοι μας θα προσπαθήσω να αποτυπώσω μερικές σκέψεις για κάποια λάθη που κατά την γνώμη μου που έπαιξαν ρόλο στο διάστημα '10-'15.

Σήμερα θα αναφερθώ στις δυνάμεις εκτός του ΣΥΡΙΖΑ.


Πρώτη μνημονιακή περίοδος

Το ΚΚΕ παγιωμένο σε απόψεις μακρυά από τον παλμό της στιγμής και παράλληλα φοβικό να δοκιμάσει άγνωστα νερά δεν έκανε καμιά προσπάθεια να ηγηθεί του αντιμνημονιακού μετώπου. Σημασία δεν έχει ο τρόπος διαχείρισης, αλλά ο ίδιος ο καπιταλισμός για το ΚΚΕ. Μια καθόλου λάθος αντίληψη. Πράγματι ο εχθρός είναι ο καπιταλισμός, αλλά με τον καπιταλισμό, δεν δίνουμε μάχη, δίνουμε πόλεμο, και τον πόλεμο δεν μπορείς να κερδίσεις χωρίς να ρήξεις μια σφαίρα. Δεν υπάρχει κάποιο μαγικό τρικ που θα αλλάξει τα δεδομένα οικονομικά και κοινωνικά στην Ελλάδα του σήμερα (αλλά και πουθενά αλλού), ώστε να περάσουμε στη φάση που το ζητούμενο πλέον θα είναι τα ίδια τα μέσα παραγωγής, με ένα κοινωνικό σύνολο εργατών, αγροτών, μερίδας μικροαστών κλπ να δίνει μάχες μέσα στους χώρους δουλειάς. Και όταν λέμε μάχη δεν εννοούμε πολιτική, αλλά μάχες σώμα με σώμα με την αντίδραση.

Το ΚΚΕ λοιπόν, μετέθεσε σε μια αβέβαιη χρονική στιγμή στο μέλλον το τότε επίδικο, βάζοντας φρένο στις λαϊκές διεκδικήσεις. Σημασία για την στιγμή είχε να ασκήσεις δυνατή λαϊκή αντιπολίτευση, που στην ουσία ήταν ο ρόλος κομπάρσου μέσα στη βουλή, ενώ τα σωμάτια δεν είχαν δυνατότητα αντίδρασης με το πετσόκομμα του εργατικού δικαίου. Παράλληλα με την διάσπαση από την ΓΣΕΕ των εργατικών σωματίων του ΠΑΜΕ, δεν μπόρεσε το εργατικό κίνημα να βρει ένα κοινό σημείο αναφοράς και οι πορείες/απεργείς χρησιμοποιήθηκαν από τους γνωστούς εργατοπατέρες ως μέσο εκτόνωσης και όχι πάλης, ενώ εξυπηρέτησαν μια αφήγηση “μέτρησης φαλλών” για το “ποιος κατεβάζει κόσμο”.

Αλλά και για ζητήματα πέρα από το κεντρικοπολιτικό τοπίο, θέματα τοπικού ενδιαφέροντος, είδαμε το ΚΚΕ να μην προσπαθεί να μπολιαστεί με την κινηματική κινητικότητα των επιμέρους περιοχών. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η αποχή από δικαιωματικές διεκδικήσεις, από την μάχη για τα μεταλλεία χρυσού κα. Το ΚΚΕ απέτυχε, ενώ ιστορικά ήταν και έπρεπε να είναι ακόμα το απάγκιο της λαϊκής τάξης. Πάντως είναι πραγματικά θετικό που μετά από τόσα χρόνια αρχίζουμε και βλέπουμε λαϊκές επιτροπές του ΚΚΕ έξω από ειρηνοδικεία να δίνουμε μια κοινή μάχη ακόμα και με τις διαφορές μας.

Η ΑΝΤΑΡΣΥΑ από την άλλη μεριά, είχε και έχει ενεργή και ενωτική συμμετοχή σε κάθε είδους κινητικότητα από τα κάτω. Από τα φοιτητικά με τα κοινά πλαίσια αριστερών σχημάτων που έδιναν την μάχη ενάντια στο μνημονικακό πανεπιστημιακό τοπίο, έως σε κινήματα για το περιβάλλον, για τα δικαιώματα, στον αγώνα ενάντια στην Χρυσή Αυγή, αλλά και στον αγώνα για να φύγει η μνημονιακή χούντα στο τώρα.

Το πρόβλημα με την ΑΝΤΑΡΣΥΑ και ο λόγος που δεν μπόρεσε να γίνει πιο έντονη η φωνή της στην ελληνική κοινωνία, είναι ότι σε αντίθεση με το ΣΥΡΙΖΑ δεν πίστευε ότι θα μπορέσουν να υπάρξουν νίκες (έστω και μικρές) μέσα σε ένα αστικό κοινοβουλευτικό σύστημα. Το 2010-2011 ένα μεγάλο κομμάτι της ελληνικής κοινωνίας έψαχνε να βρει την εναλλακτική. Το κομμάτι των μεσοαστών έβλεπε ότι έχανε το τμήμα του από την πίτα της ελληνικής οικονομίας και πιεζόταν ραγδαία προς τα κάτω, ενώ τα χαμηλότερα λαϊκά στρώματα έβλεπαν να συνθλίβονται κατακτήσεις δεκαετιών και η ανεργία/ανασφάλεια να τους χτυπάνε την πόρτα. Δυστυχώς οι περισσότερες κοινωνίες, είναι ευθυνόφοβες. Γουστάρουν την ανάθεση, πράγματι ψάχνανε τον επόμενο διαχειριστή ο οποίος θα τους ξαναφέρει στην “ζώνη ασφάλειας” όπου το μόνο που θα τους νοιάζει είναι το σίριαλ και η μπάλα.

Ο ΣΥΡΙΖΑ με το σύνθημα “Κυβέρνηση της Αριστεράς” έδωσε το στίγμα της εναλλακτικής. Μιας εναλλακτικής που σε αντίθεση με της ΑΝΤΑΡΣΥΑ δεν ζήταγε να βγεις τώρα και να ανατρέψεις την κατάσταση αυτή τη στιγμή, αλλά είχε μια αφήγηση ότι μπορείς σταδιακά έχοντας την κυβέρνηση στο πλευρό να προχωρήσεις στον αναγκαίο κοινωνικό μετασχηματισμό, και μέσω του παραδείγματος θα απασφαλιστούν οι κοινωνικές εκείνες ομάδες που γυρίσουν το γρανάζι της ιστορίας.

Μη συμμετέχοντας η ΑΝΤΑΡΣΥΑ στο σχέδιο της κυβέρνησης της Αριστεράς έχασε την δυνατότητα να πιέσει εκ των έσω συμμαχώντας με τις αριστερές δυνάμεις του μετώπου, και έτσι να έδινε ένα διπλό αγώνα ενάντια στην ενσωμάτωση του ΣΥΡΙΖΑ και από την άλλη στο κοινωνικό ξεσηκωμού.

Το εναλλακτικό μεταβατικό της πρόγραμμα, όπως και αυτό της εσωτερικής αντιπολίτευσης του ΣΥΡΙΖΑ, δεν έφυγε ποτέ από το κομμάτι του πολιτικού τμήματος. Εκ του αποτελέσματος φάνηκε πως αν δεν ντύσεις το σχέδιο σου και με τεχνοκρατικά στοιχεία και μελέτες, δεν μπορείς να το κάνεις πλειοψηφικά αποδεκτό. Ένας παλλαϊκός αγώνας για ανατροπή δεν μπορεί να υπάρξει αποκλειστικά από αριστερούς και κομμουνιστές, χρειάζονται και άλλες ομάδες. Και για να φέρεις κοντά σου αυτές τις δυνάμεις, όπως και για να συσπειρώσεις τους αριστερούς/κομμουνιστές, δεν αρκούν τα συνθήματα, αλλά τα ρεαλιστικά και εφαρμόσιμα στο μέτρο του δυνατού πλάνα.

Την ίδια περίοδο άλλες ομάδες, με ιστορία στον Ελληνικό αριστερό χώρο, όπως το ΜΛ κίνημα, τεταρτοδιεθνιστές κλπ επέλεξαν μια προσέγγιση εσωτερικής περιφρούρησης και ιδεολογικής καθαρότητας, που ακόμα και αν βρίσκονταν κινηματικά δίπλα στο μεγάλο τμήμα της αριστεράς, κρατούσαν πάντοτε τις διαχωριστικές γραμμές τους.


Το δημοψήφισμα του Ιουλίου του '15

Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, μετά τα θετικά πρώτα βήματα τους πρώτους μήνες, αρχίζει πλέον να πέφτει θύμα των αδιεξόδων της ίδιας της ρητορικής, και φτάνει στο δημοψήφισμα. Μια επιλογή της ομάδας Τσίπρα ώστε να μπορέσει να φέρει εις πέρας αυτό που βλέπαμε από καιρό, την μνημονιακή μεταστροφή του κόμματος.

Παρόλα τα σκαμπανεβάσματα, ο ΣΥΡΙΖΑ διατηρεί εκείνη την περίοδο μια απίστευτη δυναμική που είχε καθηλώσει τον μεγαλύτερο τμήμα της αριστεράς. Σωστά όμως όλες οι δυνάμεις, με εξαίρεση το ΚΚΕ, βλέπουν το δημοψήφισμα σαν την χρονική στιγμή τομή όπου ο λαός θα μπορέσει να μιλήσει για πρώτη φορά. Και σωστά έκριναν ότι ο κόσμος ψήφισε όχι σε όλα τα μνημόνια, όχι μόνο στο σχέδιο Γιουνκερ.

Από την άλλη το ΚΚΕ απέτυχε να κρίνει την σημασία εκείνης της στιγμής. Έχοντας από πριν χαράξει ίσες αποστάσεις αποκηρύσσει το δημοψήφισμα και προσπαθεί να χτίσει μια αφήγηση πάνω στα άκυρα τα λευκά και την αποχή προς εσωτερική κατανάλωση.

Όπως όλοι περιμέναμε, οι χαρές και τα πανηγύρια από την μεγάλη νίκη έδωσαν την θέση τους στην θλίψη και την οργή για την συνθηκολόγηση. Ο Τσίπρας είχε προδώσει τον λαό του, και γύρναγε πίσω με το χειρότερο από όλα τα μνημόνια.

Εκείνη ακριβώς την στιγμή, ήταν η ανάγκη να δοθεί η Εναλλακτική Λύση, το σχέδιο για τον Άλλο Δρόμο. Το πως θα γινόταν η έξοδος από το ευρώ και η μετάβαση σε εθνικό νόμισμα όχι σε επίπεδο πολιτικού τσιτάτου, αλλά σε πρακτικό βαθμό. Ένα πλάνο που η Αριστερά θα έπρεπε να δουλεύει από την πρώτη στιγμή της εισόδου της χώρας στο ευρώ, ένα σχέδιο πιστικό. Το μέσο με το οποίο το κοινωνικό “όχι σε όλα” θα έπαιρνε σάρκα και οστά. Δυστυχώς τα αποτελέσματα τα είδαμε όλοι.