Δομικά, χρήσιμοι ηλίθιοι.

Του Ραφαήλ Νικόλαου Μπελενιώτη

Οι εικόνες μιλούν αποστομωτικά από μόνες τους, ξυπνώντας μνήμες του ‘92. Με την υποτιθέμενη πανελλαδική ημέρα δράσης μαθητών και λυκείων , κατά της «παραχώρησης» του ονόματος «της Μακεδονίας» να πλησιάζει , τα εθνικιστικά προεόρτια έχουν φουντώσει. Ο Γέρακας, η Πτολεμαΐδα, το Ωραιόκαστρο και μια σειρά από άλλες περιοχές της Ελλάδας δίνουν την πραγματική εικόνα των αποτελεσμάτων δράσης εξωσχολικών ακροδεξιών και εθνικιστικών κύκλων.

Το σχολείο.

Η διείσδυση ακροδεξιών και εθνικιστών στα ελληνικά σχολεία, μπορεί πριν μερικά χρόνια, όντως να φάνταζε μειοψηφική και αμελητέα και να μας απασχόλησε σαν προέκταση της αυξανόμενης δράσης της Χρυσής Αυγής και εν τέλει κάποτε να κατέληγε και γραφική ή ακίνδυνη μέσα στους σχολικούς χώρους, τώρα όμως φαντάζει σαν ένα παράλληλο κύμα πλάι στα μακεδονικά συλλαλητήρια, απότοκο και απόστημα αυτών, έτοιμο να φουσκώσει απειλητικά.

Το ίδιο το σχολείο, η μαθητική καθημερινότητα, γενικά οι χώροι εκπαίδευσης ανέκαθεν θεωρούνταν πεδίο δόξης λαμπρών για τους ακροδεξιούς, κυρίως για περιοχών υποβαθμισμένων. Διαψεύδονται όσοι πίστευαν πως οι σημερινοί νέοι θα έμεναν αδιάφοροι, μέχρι στιγμής τουλάχιστον στα εθνικιστικά κελεύσματα: Η εικόνα του αφηρημένα συνειδητοποιημένου ταξικά μαθητή μιας εργατογειτονιάς, συνεπικουρούμενη από την αντικουλτούρα ή την υποκουλτούρα η οποία αναπτύσσεται στους νέους, είναι γυμνή. Ο εθνικιστικός λόγος μπορεί να υπερφαλαγγίσει την πολιτισμική ηγεμονία της εφηβικής αμφισβήτησης και αντίδρασης-στην πραγματικότητα είναι τόσο αφηρημένη αυτή η εφηβική αντίδραση που ίσως να πραγματώνεται πιο ολοκληρωμένα μέσα από την εθνικιστική πρακτική και δράση παρά μέσα από τον αλτρουισμό της αριστερής - και συχνά ξύλινης- ρητορείας. Ο έφηβος μπορεί να αποδειχτεί, υπό συγκεκριμένες συνθήκες, τρομακτικά συντηρητικός και ένας καθώς πρέπει χρήσιμος ηλίθιος, έτοιμος να πέσει υπέρ βωμού και εστίας.

Από την άλλη η ακροδεξιά δράση πατάει, όχι μόνο πάνω στην ικανότητα της να μπολιάζει σάπιες και ανορθολογικές φανφάρες συνδέοντας τες με κάποια αφηρημένη αντισυστημικότητα μα και στο σχολικό περιβάλλον εν γένει. Το 1992 ήταν οι ίδιοι οι καθηγητές και οι διευθυντές που κατέβαζαν τα σχολεία και σύσσωμους τους μαθητές στα Μακεδονικά συλλαλητήρια. Καθηγητές, γονείς, μαθητές και σχολική/ μαθητική καθημερινότητα σε άγαστη σύμπνοια με το περιρέον εθνικιστικό αίσθημα της εποχής γινόντουσαν για ακόμα μια φορά η θεοδικία που έχει ανάγκη ο εθνικισμός, μετατρέποντας αμφοότετοι ευατούς σε χρήσιμους ηλίθιους. Από τότε ως και σήμερα οι σχολικές διοικήσεις καταφέρνουν, με κάποιες συνδικαλιστικές εξαιρέσεις , να διατηρούν μια παραδεισιακή αμήχανη και αδρανής στάση απέναντι στα φαινόμενα εθνικισμού μέσα στα σχολεία: προωθούν την αποσιώπηση ή την εκτόνωση του γεγονότος. Αυτό δεν είναι διόλου περίεργο. Ο αντιεθνικισμός στην Ελλάδα, η σημαντική αυτή αγωγή και μελέτη που θα μπορούσε να ενταχθεί ως σεμηναριακό μάθημα σε συνάρτηση με τα μαθήματα ιστορίας και κοινωνικών επιστημών, ως μια δραστήρια διαδικασία project χτυπώντας τους εθνικισμούς από τα μέσα και με σημαντικά γνωσιακά όπλα, απλά είναι απούσα. Η ίδια ιστορία, σε μια εποχή πολιτισμικής πολυμορφίας και αλληλεπίδρασης, συνεχίζει να διδάσκεται και να παρέχεται με κριτήρια μονοπολιτισμικά. Η εθνική, λόγου χάρη, ανομοιογένεια της πρώιμης Ελλάδας, δεν αναγνωρίζεται πουθενά.

Με την επιμονή στην μονοκεντρικότητα και στον κυρίαρχο πολιτισμός της χώρας, το ελληνικό σχολείο, πεισματικά ανεπηρέαστο από τα διδάγματα της παγκόσμιας ιστορίας και τα σύγχρονα κοινωνικοπολιτικά δεδομένα, σαν σε πέτρινο κουστούμι εθελοτυφλεί, αρνείται να κοιτάξει πέρα από την κλειστή αίθουσα, γιατι θα δει εαυτόν ως φυτώριο μιας αποκρουστικής και εγκληματικής τάσης και ενός δολοφονικού ιδεολογήματος.

Η αναχρονιστική άρνηση του ελληνικού σχολείου τόσο σε επίπεδο ιστορικής αγωγής πάνω σε σημαντικά ιστορικά διδάγματα όπως ο εθνικισμός σε μια χώρα που μάτωσε από αυτόν όσο και η άρνηση του να εγκολπώσει και να ενσωματώσει ξεχωριστά την διδασκαλία αποδόμησης του αντιεθνικιστικού λόγου ιστορικά και κοινωνικά, τον μετατρέπει σε ένα χρήσιμο εθνικιστικό φυτώριο. Όταν η «Μεγάλη Ιδέα» στην σχολική ιστοριογραφία παρουσιάζεται σαν μια ύστατη και γενναία προσπάθεια του ελληνισμού για την λύτρωση των χαμένων εδαφών και αποσιωπάται σκόπιμα η ιμπεριαλιστική της φύση και τα εγκλήματα που διεπράχθησαν στο όνομα της, σε επίπεδο εγκλημάτων πολέμου, τότε το έδαφος είναι ιδιαίτερα γόνιμο.

Κατ επέκταση λοιπόν απουσιάζει και η οποιαδήποτε άμεση και αυστηρή ποινικοποίηση εθνικιστικών συμπεριφορών σε χώρους εκπαίδευσης την ίδια στιγμή που μαθητές σέρνονται σε μαθητοδικία και ενοχοποιούνται για την συνδικαλιστική και αγωνιστική τους δράση, σχετικά με τις ελλείψεις και τα δικαιώματα τους, που παλιότερα εισαγγελείς με διευθυντές έσπαγαν καταλήψεις.

Πρόσφατα η σκωτσέζικη κυβέρνηση αποφάσισε να εντάξει στο ορολογικό πρόγραμμα μέσης εκπαίδευσης την διδασκαλία των αγώνων και ιστορίας της ΛΟΑΤΚΙ κοινότητας και των διεκδικήσεων της. Παράλληλα δεσμεύτηκε για την έναρξη projects σε σχολεία που ως σκοπό τους θα έχουν την γόνιμη και παραγωγική αποδόμηση του ομοφοβικού λόγου και την αντιμετώπιση ομοφοβικών πρακτικών. Κάτι ανάλογο θα μπορούσε να γίνει και σε επίπεδο εθνικισμού-αντιεθνικισμού.

Το φαινόμενο λοιπόν γέννησης και έξαρσης φαινομένων εθνικισμού μέσα στα ελληνικά τουλάχιστον σχολεία είναι δομικό, ξεκινώντας από τις αναχρονιστικές ελλείψεις των εκπαιδευτικών προγραμμάτων και projects, φτάνοντας μέχρι και στην ανοιχτή συγκάλυψη ή αδιαφορία από μέρους των διευθύνσεων απέναντι σε εθνικιστικές και ακροδεξιές συμπεριφορές.

Και τώρα τι;

Δεν ξέρουμε εν τέλει τι απήχηση θα έχει αυτή η πανελλαδική έκκληση των ακροδεξιών στην μαθητική κοινότητα- αν και μέχρι στιγμής έχουν δήξει άρτια δείγματα οργανωτικής δράσης. Αλλά τίποτα δεν τελειώνει και δεν αρχίζει εκεί. Το εκπαιδευτικό σύστημα δρέπει για ακόμα μια τις επιλογές του εθνοκεντρισμού, του μονοπολιτισμού και της εθνικής αφήγησης της ιστορίας ως επίσημης για την εκπαίδευση. Ως ότου όμως προβούμε, στις αναγκαίες εκ βάθρων και ριζικές αλλαγές ώστε να απαλλαγεί η διδασκαλία της ιστορίας από την διαστρέβλωση της εθνικής αφήγησης, με τις δυσκολίες που εμπεριέχει αυτό, ο εθνικισμός και ιδιαίτερα αυτός που στρατολογεί νεολαία , χρειάζεται απάντηση.

Μια πολύ ενθαρρυντική πρωτοβουλία είναι αυτή κάποιων μαθητών και καθηγητών όπου με υπογραφές σε ένα συλλογικό κείμενο αφόρισαν και καταδίκασαν την προσπάθεια εισχώρησης του εθνικιστικού λόγου στα σχολεία. Όμως δεν αρκεί. Οι εισαγγελείς δεν μπορούν να μείνουν άπραγοι όταν στοχοποιούνται εν ενεργεία καθηγητές από εθνικιστές . Δεν νοείται να μην προβαίνουν σε διώξεις όσων εμποδίζουν την είσοδο προσφυγοπούλων σε σχολεία και ούτω καθ εξής.

Αυτό που τρομάζει όμως περισσότερο είναι η κεντρική πολιτική σιωπή. Κανένα κόμμα, του προοδευτικού δημοκρατικού τόξου δεν καταδίκασε, δεν έφερε το θέμα στα κοινοβουλευτικά έδρανα, λες και οι εθνικιστικές πορείες και καταλήψεις όπως και η ανοιχτή δράση ακροδεξιών δεν αφορούν μια εν εξελίξει πραγματικότητα με πολλούς κίνδυνους για το ίδιο το πολίτευα και την κοινωνική συνοχή ή ακόμα και για τους νέους και τις νέες . Αντ’ αυτού κυβέρνηση και αντιπολίτευση επιδίδονται σε έναν προεκλογικό αγώνα δρόμου, αδιάφοροι για την καθημερινότητα στους δρόμους, στα σχολεία και στις πλατείες της χώρας. Ο ίδιος ο πρωθυπουργός μάλιστα εξίσωσε το φοιτητικό κίνημα με τους φασίστες, από τον άμβωνα της βουλής. Και ας έχει αποδείξει η ιστορία πως εκεί η διαμορφώνονται οι πραγματικοί συσχετισμοί και συντελούνται διεργασίες πολύ πιο βαθιές και ριζικές . Η σιωπή , η αδιαφορία, ίσως και η πρωτοφανής αυτή υποτίμηση της καθημερινότητας από το πολιτικό προσωπικό είναι τόσο τρομακτική και εκκωφαντική όσο ήταν και το 2012 και 2013, λίγο πριν την δολοφονία του Π. Φύσσα.